چرا برخی افراد چپ دست هستند؟

حدود 10 درصد جمعیت جهان چپ دست هستند. از نظر این افراد برخی ابزار و امکانات ناعادلانه ساخته شده است و آنان را با چالش های فراوانی روبرو می کند. سیزدهم اوت (23 مرداد)به منظور افزایش آگاهی در مورد این تفاوت و مشکلاتی که گاهی افراد چپ دست با آن مواجهند، روز جهانی چپ دستان نامگذاری شده است.

روز جهانی چپ دستان برای اولین بار در سال 1976 میلادی شکل گرفت. هدف از نامگذاری این مناسبت، مشکلاتی بود که اغلب چپ دستان با آن مواجه می شوند. بسیاری از ابزار، تجهیزات از جمله قیچی، موچین، اره و سایر تجهیزات ورزشی، مناسب افراد راست دست ساخته شده اند و همین موضوع باعث شده است که چپ دستان با مشکلات زیادی مواجه شوند یا مجبور باشند که برخی کارها را به سختی و با دست راست انجام دهند.
برخی از فرهنگ ها و زبان های زنده دنیا، بین راست دستان و چپ دستان تبیعیض قائل می شوند، برای مثال در زبان ایتالیایی، کلمه چپ 'sinistra' نامیده می شود که از کلمه لاتین 'sinister' به معنی بدیمن و بد شگون نشات گرفته است. یا در زبان انگلیسی، کلمه راست 'right' ، معادل درست، صحیح و حق قرار دارد.

 چرا برخی افراد چپ دست هستند؟
اولین سوالی که در مورد چپ دستان به ذهن خطور می کند، علت علمی این تفاوت است.
مطالعات دانشگاه سنت اندروز اسکاتلند نشان می دهد آمار چپ دستان که حدود 10 درصد است، در تمام جهان ثابت بوده و تقریبا در هر منطقه ای از هر 10 تن، یک نفر چپ دست است. بنابراین محققان احتمال می دهند که مبنای چپ یا راست دست بودن، ژنتیکی است. البته هنوز یک ژن خاص برای چپ دست بودن شناخته نشده است و به همین دلیل محققان احتمال می دهند که چند ژن مختلف در این امر نقش دارند.

محققان با بررسی کدهای ژنتیکی در افرادی که به اختلال نادر situs inversus مبتلا هستند، سرنخ هایی در مورد دلیل علمی چپ دستی کشف کردند. situs inversus شرایط نادری است که در آن قلب، کبد و کیسه صفرا در نیمه مقابل قرار دارند. مطالعه کدهای ژنتیکی این افراد نشان می دهد برخی از کدهای ژنتیکی غیر طبیعی افراد مبتلا به situs inversus، در افراد چپ دست نیز وجود دارد. در اثر همین عدم تقارن، دسته ای از فیبرهای عصبی تفکیک کننده نیمکره راست و چپ در چپ دستان ضخیم تر است و همین امر سبب می شود که ارتباط بین دو نیکره راست و چپ در این افراد سریعتر باشد.

گروهی دیگر از محققان با بررسی دوقلوهای یکسان به این نتیجه رسیده اند که چپ دستی 25 درصد ریشه ژنتتیکی دارد و می تواند تصادفی باشد. در بسیاری از دوقلوهای یکسان یکی چپ دست و دیگری راست دست است.چپ دستی و راست دستی علاوه بر انسان، در حیوانات نیز وجود دارد.

برخی از تحقیقات صورت گرفته در مورد چپ دستان
-محققان سوئدی احتمال می دهند که افسردگی و استرس در دوران بارداری احتمال تولد فرزند چپ دست و فرزند راس-چپ دست را افزایش می دهد؛ همچنین این مطالعه نشان می دهد بارداری در سنین بالا و وزن کم نوزاد هنگام تولد، از دیگر عوامل تاثیر گذار در چپ دستی است.
-مطالعات محققان بلژیکی نشان می دهد چپ دستی در دو قلو ها شایع تر است.

-افراد چپ دست لزوما راست مغز نیستند
اکثر افراد راست دست از نیمکره چپ مغز برای پردازش زبان استفاده می کنند، ولی به این معنی نیست که تمام افراد چپ دست از نیمکره راست برای پردازش زبان استفاده می کنند. حدود 70 درصد چپ دستان از نیمکره راست برای پردازش زبان استفاده می کنند و 30 درصد مابقی از نیمکره راست یا به طور همزمان از نیمکره راست و چپ به طور همزمان کمک می گیرند.
-طرز فکر چپ دستان و راست دستان متفاوت است

-کارایی چپ دستان در مدرسه متفاوت است
-چپ دستان بیشتر در معرض بیماری های روحی قرار دارند
مطالعات محققان دانشگاه ییل در سال 2013 میلادی نشان می دهد احتمال ابتلا به اسکیزوفرنی، اختلال بیش فعالی و برخی اختلالات خلقی در چپ دستان بیشتر است.